Μελέτη: Η αγκαλιά μειώνει τα επίπεδα κορτιζόλης μετά από μια στρεσογόνο εμπειρία

Αρκετές είναι οι έρευνες που αναλύουν τις ευεργετικές ιδιότητες της αγκαλίας, καθώς κρίνεται απαραίτητη σε κάθε αναπτυξιακό μας στάδιο και μάλιστα είναι καθοριστικής σημασίας για την ψυχική μας υγεία και ευτυχία.

Πρόσφατα, μία νέα μελέτη υποδεικνύει ότι το να αγγίζουμε τον εαυτό μας, όπως η τοποθέτηση του χεριού πάνω από την καρδιά, προσφέρει παρόμοια οφέλη για τη μείωση του στρες με την αγκαλιά ενός άλλου ατόμου. Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο Comprehensive Psychoneuroendocrinology, αποκάλυψε ότι τόσο το αυτοάγγιγμα όσο και η αγκαλιά από έναν άγνωστο μείωσαν τα επίπεδα κορτιζόλης μετά από πρόκληση στρες.

Τα οφέλη του διαπροσωπικού αγγίγματος έχουν αναφερθεί ευρέως. Για παράδειγμα, η αγκαλιά ή το κράτημα του χεριού κάποιου μπορεί να μειώσει την αρτηριακή πίεση και να εμφυσήσει ένα αίσθημα φροντίδας και ασφάλειας.

“Το άγγιγμα είναι ένας ισχυρός επικοινωνιακός παράγοντας ασφάλειας και ενσωμάτωσης και οι συνάδελφοί μου και εγώ θέλαμε να δούμε αν το άγγιγμα μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση στρεσογόνων εμπειριών, ακόμη και αν οι άνθρωποι αγγίζουν τον εαυτό τους”

Aljoscha Dreisörner, υποψήφια διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο Γκαίτε της Φρανκφούρτης.

Ο Dreisörner και η ομάδα του σημείωσαν ότι υπάρχουν φορές που το σωματικό άγγιγμα από άλλους είτε δεν είναι εφικτό είτε αδύνατο. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι κατά τη διάρκεια της πανδημίας της COVID-19, όταν ο περιορισμός της εξάπλωσης του ιού σημαίνει την αποφυγή της σωματικής επαφής με άλλους. Οι ερευνητές πρότειναν ότι οι χειρονομίες αυτοαφής θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως στρατηγική αντιμετώπισης του στρες που θα μπορούσε να αντικαταστήσει το άγγιγμα από άλλους. Διεξήγαγαν ένα πείραμα για να διερευνήσουν τις επιδράσεις του αυτοαγγέλματος σε σχέση με τη λήψη μιας αγκαλιάς μετά από πρόκληση στρες.

Ο Dreisörner και οι συνεργάτες του επιστράτευσαν 159 ενήλικες με μέσο όρο ηλικίας 21 ετών για να λάβουν μέρος στο πείραμα. Για να διερευνήσουν αν η κοινωνική ταυτότητα μπορεί να μετριάσει την επίδραση του αγγίγματος, οι συμμετέχοντες κλήθηκαν τυχαία να υποβληθούν σε χειρισμό που έδινε έμφαση είτε στην προσωπική είτε στην κοινωνική τους ταυτότητα. Στη συνέχεια, όλοι οι συμμετέχοντες βίωσαν μια πρόκληση άγχους, όπου τους είπαν ότι θα έπρεπε να προετοιμάσουν μια ομιλία για τον εαυτό τους και να ολοκληρώσουν μια αριθμητική εργασία. Στον καθένα από αυτούς δόθηκαν πέντε λεπτά για να προετοιμάσουν την ομιλία, η οποία στη συνέχεια απαγγέλθηκε μπροστά σε μια επιτροπή συνομολογιούχων κριτών.

Προτού μπουν να εκφωνήσουν την ομιλία τους, οι συμμετέχοντες είτε αγκαλιάστηκαν για 20 δευτερόλεπτα από έναν συνομοταξία (συνθήκη αγκαλιάς), είτε τους είπαν να δώσουν στον εαυτό τους 20 δευτερόλεπτα αυτο-καταπραϋντικού αγγίγματος για να ηρεμήσουν (συνθήκη αυτο-αγγίγματος), είτε τους είπαν να κατασκευάσουν ένα χάρτινο αεροπλάνο (συνθήκη ελέγχου). Στους συμμετέχοντες στη συνθήκη αυτο-άγγιγμα δόθηκαν παραδείγματα χειρονομιών αυτο-άγγιγμα, και σχεδόν όλοι οι συμμετέχοντες επέλεξαν να τοποθετήσουν ένα χέρι πάνω στην καρδιά τους και ένα στην κοιλιά τους.

Καθ’ όλη τη διάρκεια του πειράματος, όλοι οι συμμετέχοντες αξιολογούσαν τα επίπεδα άγχους τους και παρείχαν δείγματα κορτιζόλης σάλιου σε διάφορες χρονικές στιγμές. Φορούσαν επίσης καρδιακά όργανα για τη μέτρηση του καρδιακού τους ρυθμού.

Σε όλες τις συνθήκες, τα επίπεδα κορτιζόλης των συμμετεχόντων αυξήθηκαν με την πρόκληση στρες. Όμως, σε όλες σχεδόν τις αξιολογήσεις, τα επίπεδα κορτιζόλης ήταν χαμηλότερα στις συνθήκες αγκαλιάς και αυτοαφής σε σύγκριση με τη συνθήκη ελέγχου. Μόνο στην τελευταία μέτρηση, η οποία έγινε 40 λεπτά μετά την πρόκληση στρες, τα επίπεδα κορτιζόλης ήταν παρόμοια μεταξύ των συμμετεχόντων και στις τρεις συνθήκες. Σε αυτό το τελευταίο χρονικό σημείο, τα επίπεδα κορτιζόλης είχαν πέσει σχεδόν στα επίπεδα πριν από το στρες. Ούτε ο καρδιακός ρυθμός ούτε το αυτοαναφερόμενο άγχος διέφεραν ανάλογα με τη συνθήκη αφής και οι ερευνητές δεν διαπίστωσαν καμία μετριοπαθή επίδραση της κοινωνικής ταυτότητας.

“Όταν τα μωρά γεννιούνται, αναπτύσσουν για πρώτη φορά την αίσθηση της αφής. Καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν, συχνά ξεχνούν πόσο σημαντικό είναι να τους αγγίζουν”, δήλωσε ο Dreisörner.

Είναι ενδιαφέρον ότι υπήρχαν ενδείξεις ταχύτερης ανάκαμψης στα επίπεδα κορτιζόλης πριν από το στρες μεταξύ εκείνων που βρίσκονταν στην κατάσταση του αυτοαγγέλματος. Οι συγγραφείς λένε ότι αυτό το εύρημα έχει επιπτώσεις για τους ανθρώπους που βιώνουν απομόνωση. “Όταν το άγγιγμα από τους άλλους δεν είναι διαθέσιμο ή δεν αισθάνεται άνετα, το αυτο-καταπραϋντικό άγγιγμα παρέχει έναν εναλλακτικό τρόπο για την επαναδραστηριοποίηση των αναμνήσεων υποστήριξης και συμπόνιας μπροστά στο στρες”, λένε ο Dreisörner και οι συνεργάτες του, προσθέτοντας ότι αυτό το εύρημα φαίνεται ιδιαίτερα σχετικό με την πανδημία COVID-19.

“Δεύτερον, οι άνθρωποι μπορούν να λάβουν τα ίδια οφέλη όταν χρησιμοποιούν καταπραϋντικές χειρονομίες αφής στον εαυτό τους. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι μπορούν να τοποθετήσουν το δεξί τους χέρι πάνω από την καρδιά τους και το αριστερό τους χέρι στην κοιλιά τους και να επικεντρωθούν στη ζεστασιά και την πίεση του αγγίγματος. Στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι αγγίζουν τον εαυτό τους για να ρυθμίσουν τα συναισθήματά τους υποσυνείδητα όλη την ώρα. Κάποιοι αναγνώστες μπορεί να αγγίζουν το πρόσωπο ή τα χέρια τους αυτή τη στιγμή. Προτείνουμε στους ανθρώπους να χρησιμοποιούν σκόπιμα το αυτοάγγιγμα για να αντιμετωπίσουν το άγχος”.

Οι ερευνητές προτείνουν δύο διεργασίες που μπορεί να ευθύνονται για τις αγχολυτικές επιδράσεις του αγγίγματος. Η μία είναι ότι το άγγιγμα διεγείρει τους υποδοχείς των ινών C, νευρικές ίνες “που στη συνέχεια διεγείρουν την πνευμονογαστρική και παρασυμπαθητική δραστηριότητα που βοηθά στη ρύθμιση των αντιδράσεων του στρες”. Το άλλο έχει να κάνει με τις ψυχολογικές κατασκευές που ενεργοποιούνται από το άγγιγμα. Το διαπροσωπικό άγγιγμα προκαλεί συναισθήματα κοινωνικής υποστήριξης και ανήκειν, ενώ το άγγιγμα για την αυτοκαταπράυνση μπορεί να ενεργοποιεί συναισθήματα αυτοπροκαλούμενης ασφάλειας και ενσυνειδητότητας.