Πώς λειτουργεί ο εγκέφαλος ενός ατόμου με αυτοκτονικές τάσεις;

Μια νέα έρευνα αναδεικνύει την πολυπλοκότητα των νευροβιολογικών ανωμαλιών που σχετίζονται με τον μη αυτοκτονικό αυτοτραυματισμό – συμπεριφορές όπως το να κόβεις τον εαυτό σου χωρίς να επιδιώκεις τον θάνατο. Τα ευρήματα, που δημοσιεύονται στο περιοδικό Development and Psychopathology, δείχνουν ότι η σοβαρή συμπεριφορά αυτοτραυματισμού μεταξύ των εφήβων κοριτσιών σχετίζεται με μεταβολές στην εγκεφαλική δραστηριότητα και τις εκάστοτε αντιδράσεις του ατόμου σε στρεσογόνες συνθήκες.

Οι αυτοτραυματισμοί αποτελούν ισχυρό προγνωστικό παράγοντα αυτοκτονίας μεταξύ των εφήβων, ενώ έχουν επίσης συνδεθεί με την κατάθλιψη και την οριακή διαταραχή προσωπικότητας. Ο επιπολασμός του μη αυτοκτονικού αυτοτραυματισμού είναι περίπου 17% μεταξύ των εφήβων, αλλά οι βιολογικοί και γνωστικοί μηχανισμοί που διέπουν αυτή τη συμπεριφορά παραμένουν ασαφείς.

Επιπλέον, σε αυτή τη μελέτη χρησιμοποιήσαμε την προσέγγιση του Εθνικού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγείας για τα Κριτήρια του Ερευνητικού Τομέα (RDoC), η οποία ενσωματώνει πολλά επίπεδα πληροφοριών, όπως η βιολογία, η συμπεριφορά, οι εγκεφαλικές λειτουργίες και οι συνδέσεις, για την καλύτερη κατανόηση των ψυχικών ζητημάτων”, δήλωσε ο Başgöze. “Δεδομένου ότι η NSSI συνδέεται σε μεγάλο βαθμό με το άγχος της πρώιμης ζωής, όπως η παιδική κακοποίηση, σε αυτή τη μελέτη εξετάσαμε συγκεκριμένα τη Διαρκής Απειλή, η οποία είναι μια αποστρεπτική συναισθηματική κατάσταση που προκαλείται από την παρατεταμένη έκθεση σε ερεθίσματα που σηματοδοτούν κίνδυνο.

Προκειμένου οι ερευνητές να εξάγουν ασφαλή συμπεράσματα, στρατολόγησαν περισσότερα από 100 κορίτσια ηλικίας 12-17 ετών και τα έβαλαν να ολοκληρώσουν μια πειραματικά επαληθευμένη διαδικασία γνωστή ως Trier Social Stress Test. Οι συμμετέχουσες εκφώνησαν μια σύντομη ομιλία και εκτέλεσαν λεκτικούς αριθμητικούς υπολογισμούς παρουσία δύο εξεταστών, οι οποίοι ήταν εφοδιασμένοι με λευκές εργαστηριακές ποδιές και εκπαιδευμένοι να παραμένουν ουδέτεροι. Σε διάφορες στιγμές κατά τη διάρκεια της δοκιμασίας, οι ερευνητές συνέλεξαν δείγματα σάλιου για να μετρήσουν την ορμόνη του στρες κορτιζόλη.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα κορίτσια με ιστορικό σοβαρής NSSI ανέφεραν υψηλότερο στρες κατά τη διάρκεια του τεστ σε σύγκριση με εκείνα με μέτριο, ήπιο ή καθόλου ιστορικό NSSI. Ωστόσο, οι συμμετέχουσες με σοβαρή NSSI παρουσίασαν μειωμένη αντιδραστικότητα κορτιζόλης κατά μέσο όρο σε σύγκριση με τις άλλες ομάδες. (Η NSSI κατηγοριοποιήθηκε ως σοβαρή εάν υπήρχαν τέσσερα ή περισσότερα επεισόδια NSSI στο παρελθόν με συχνότητα μεγαλύτερη από μία φορά το μήνα και με σημαντική βλάβη των ιστών).

“Διαπιστώσαμε ότι οι έφηβοι με σοβαρή NSSI, αλλά όχι με μέτρια ή ήπια NSSI, παρουσιάζουν ένα αμβλυμένο πρότυπο φυσιολογικής αντίδρασης. Αυτό σημαίνει ότι οι έφηβοι που παρουσιάζουν την πιο συχνή και σοβαρή αυτοτραυματική συμπεριφορά θα μπορούσαν να υπερκαταναλώνουν και να φθείρουν τα φυσιολογικά συστήματα του σώματός τους, τα οποία τελικά προκαλούν δυσλειτουργία του συστήματος απειλής τους και έτσι γίνονται λιγότερο προσαρμοστικά και λιγότερο προστατευτικά”.

Οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν επίσης σε σαρώσεις λειτουργικής μαγνητικής τομογραφίας (fMRI), οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν για την αξιολόγηση του όγκου της αμυγδαλής και της λειτουργικής συνδεσιμότητας σε κατάσταση ηρεμίας μεταξύ της αμυγδαλής και του μέσου προμετωπιαίου φλοιού. Ενώ λάμβαναν τη σάρωση του εγκεφάλου, οι συμμετέχοντες ολοκλήρωσαν επίσης ένα έργο απειλής στο οποίο εκτέθηκαν σε ανθρώπινα πρόσωπα που απεικόνιζαν θυμό και φόβο.

“Ένα παρόμοιο αποκλίνον μοτίβο σε διαφορετικές σοβαρότητες NSSI παρατηρείται επίσης στις εγκεφαλικές λειτουργίες: Η αμυγδαλή είναι μια περιοχή του εγκεφάλου ζωτικής σημασίας για την ανίχνευση και την παρακολούθηση απειλητικών καταστάσεων, ώστε να μπορεί να προειδοποιήσει το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, το οποίο στη συνέχεια μας κάνει είτε να πολεμήσουμε είτε να πετάξουμε, ή ίσως να μην κάνουμε τίποτα ανάλογα με τις συνθήκες, και οι συνθήκες αυτές αξιολογούνται με τη βοήθεια της σύνδεσης της αμυγδαλής με τους μετωπιαίους φλοιούς”, εξήγησε ο Başgöze. “Αυτή η σύνδεση ουσιαστικά μας βοηθά να μη φοβόμαστε μια αρκούδα που βλέπουμε σε έναν ζωολογικό κήπο, αλλά να φοβόμαστε μια αρκούδα που συναντάμε σε ένα δάσος”.

Αυτή τη μελέτη, ανέδειξε ότι οι ανωμαλίες που συνήθως εντοπίζονται στη λειτουργική συνδεσιμότητα μεταξύ αμυγδαλής και μετωπιαίου φλοιού είναι πιο εμφανείς στους εφήβους με σοβαρή NSSI σε σύγκριση με τη μέτρια και την ήπια NSSI. Ενώ οι έφηβοι με μέτρια NSSI παρουσιάζουν αυξημένη ενεργοποίηση της αμυγδαλής προς στρεσογόνα ερεθίσματα (τα φοβισμένα ή θυμωμένα πρόσωπα), οι έφηβοι με σοβαρή NSSI δεν παρουσιάζουν αυτή την αυξημένη ενεργοποίηση της αμυγδαλής. Είναι σαν οι έφηβοι με μέτρια NSSI να φοβούνται πολύ την αρκούδα ακόμη και αν η αρκούδα βρίσκεται στον ζωολογικό κήπο, ενώ οι έφηβοι με σοβαρή NSSI δεν φοβούνται αρκετά ακόμη και αν δουν την αρκούδα στο δάσος- και οι δύο δυσλειτουργούν, αλλά με διαφορετικό τρόπο.