Comfort Foods: Ένα γαστρονομικό trend αρωγός της συναισθηματικής δυσφορίας

Οι περισσότεροι από εμάς καταλαβαίνουμε την έννοια του comfort food- μάλιστα, είναι τόσο κοινός όρος που τα περιοδικά μαγειρικής συχνά έχουν τα comfort foods ως το μενού του μήνα. Ο όρος αυτός εμφανίζεται πιο συχνά κατά τους φθινοπωρινούς μήνες, καθώς φαινομενικά λαχταράμε δείπνα που συμβολίζουν ζεστασιά και θαλπωρή.

Ο λεξικογραφικός ορισμός του comfort food είναι “φαγητό που παρασκευάζεται με παραδοσιακό τρόπο και έχει συνήθως νοσταλγική ή συναισθηματική απήχηση”, και συχνά περιμένουμε από την παλαιότερη γενιά των οικογενειών μας να φτιάξει τέτοια φαγητά για τις γιορτές και τις διακοπές, ή απλώς επειδή έχουμε ανάγκη από φαγητό που προσδοκούμε να ικανοποιεί την ανάγκη μας για φροντίδα.

Κάθε φορά που πήγαινα για δείπνο στο σπίτι της μητέρας του πατέρα μου, της ζητούσα να μου φτιάξει τα φαγητά που δεν μπορούσα να πάρω στο σπίτι, όπως το φρικασέ κοτόπουλο. Και κάθε φορά που βρισκόμουν σε ένα εστιατόριο και έπιανα την μυρωδιά που μοιάζει με το φρικασέ, είχα αμέσως την εικόνα ότι καθόμουν στο τραπέζι της και απολάμβανα το φαγητό της (και την προσοχή της).

Σύμφωνα με ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε στο Atlantic πριν από μερικά χρόνια, ένας συγγραφέας της Palm Beach Post τη δεκαετία του 1960 επινόησε τον όρο comfort food για να περιγράψει τα τρόφιμα που συχνά επιζητούσαν οι ενήλικες που βίωναν συναισθηματική δυσφορία. Τα τρόφιμα αυτά συνδέονταν με ευχάριστες παιδικές αναμνήσεις και ως εκ τούτου μπορούσαν να ανακουφίσουν από το στρες.

Κάποια από τα τρόφιμα που θέλουμε να φάμε όταν χρειαζόμαστε παρηγοριά μπορεί να μας κάνουν να νιώθουμε καλά επειδή συνδέονται με τη φροντίδα: ίσως όταν είμαστε άρρωστοι (κοτόσουπα), όταν μπαίνουμε μέσα κρυωμένοι και κουρασμένοι από ένα απόγευμα με έλκηθρο (ζεστή σοκολάτα) ή ως ειδική λιχουδιά μετά από μια δύσκολη μέρα στο σχολείο (μακαρόνια με τυρί). Και ως ενήλικες, μπορεί να φτιάχνουμε αυτά τα φαγητά για τον εαυτό μας, ελπίζοντας να βιώσουμε ξανά αυτή την αίσθηση ευεξίας.

Αλλά αυτό δεν είναι το ίδιο με το να τρώμε για να μειώσουμε ή να μειώσουμε το στρες, μια καταθλιπτική ή αγχώδη διάθεση ή να ηρεμήσουμε τον εαυτό μας όταν είμαστε ταραγμένοι. Όταν ασχολούμαστε με τη συναισθηματική υπερκατανάλωση τροφής, αναζητούμε έναν άμεσο τρόπο να ανακουφιστούμε από μια δυσάρεστη συναισθηματική κατάσταση. Και αν επιλέξουμε τις σωστές τροφές, μπορούμε να το πετύχουμε αυτό.

Πριν από αρκετές δεκαετίες, ερευνητικές μελέτες που πραγματοποιήσαμε στο ΜΙΤ διαπίστωσαν ότι οι άνθρωποι που τρώνε τροφές πλούσιες σε υδατάνθρακες όταν προσπαθούν να νιώσουν καλύτερα συναισθηματικά, τρώνε αυτές τις τροφές ως μια μορφή αυτοθεραπείας. Το ότι οι τροφές παράγουν ένα τέτοιο αποτέλεσμα μπορεί να φανεί σε μελέτες στις οποίες δίνεται στους ανθρώπους ένα ποτό που περιέχει υδατάνθρακες ή ένα εικονικό φάρμακο και μετράται η διάθεσή τους πριν από το ποτό και μια ώρα περίπου μετά από αυτό.

Η βελτίωση της διάθεσης δεν βασίζεται στη νοσταλγία αλλά στη νευροχημική δραστηριότητα. Η σεροτονίνη στον εγκέφαλο αυξάνεται ως αποτέλεσμα της κατανάλωσης υδατανθράκων και αυτό με τη σειρά του βελτιώνει τη διάθεση. Αυτό το είδαμε πιο αξιοσημείωτα σε μελέτες που έγιναν με γυναίκες που υπέφεραν από έντονα προεμμηνορροϊκά συμπτώματα.

Θα εξαφανιστούν όμως οι τροφές παρηγοριάς, δηλαδή οι τροφές εκείνες που παραδοσιακά συνδέονται με μνήμες ευεξίας και φροντίδας, λόγω της (μετα-πανδημικής) μείωσης του αριθμού των σπιτικών γευμάτων που καταναλώνουμε; Πολλά από τα γεύματά μας καταναλώνονται και πάλι εκτός σπιτιού ή παραδίδονται από ένα εστιατόριο στο σπίτι μας.

Σήμερα τα πολύ μικρά παιδιά που περνούν ολόκληρη τη μέρα τους σε παιδικούς σταθμούς λαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος του φαγητού τους από τον φροντιστή τους. Τα σχολεία συχνά παρέχουν πρωινό και μεσημεριανό γεύμα και οι μεγαλύτεροι μαθητές μπορεί να αποφασίσουν να φάνε fast food ή ουσιαστικά σνακ αντί για δείπνο. Η υπηρεσία εστίασης στα κολέγια δεν υποκαθιστά ούτε το μαγείρεμα στο σπίτι. Και ως ενήλικες, εμείς (πριν και μετά την πανδημία) μπορεί να τρώμε εκτός σπιτιού τέσσερις ή πέντε φορές την εβδομάδα.

Ορισμένα νοικοκυριά εξαρτώνται από τις εμπορικές κουζίνες για την παράδοση μερικώς παρασκευασμένων γευμάτων σε κουτί που συμπληρώνεται στο σπίτι. Θα ήταν ενδιαφέρον να κάνουμε μια έρευνα στις νεότερες γενιές για να μάθουμε τι χαρακτηρίζουν ως φαγητά παρηγοριάς: σπιτική κοτόπιτα ή κοτόπουλο McNuggets των McDonald’s; Αναρωτιέται κανείς αν η σχεδόν εμμονή με το μενού της Ημέρας των Ευχαριστιών βασίζεται στην ύπαρξη τροφίμων που προκαλούν θετικούς συνειρμούς στον καταναλωτή.

Ευτυχώς, η αύξηση της συναισθηματικής άνεσης και η μείωση του άγχους που βιώνεται μετά την κατανάλωση υδατανθράκων δεν εξαρτάται από την αλλαγή των επιλογών τροφίμων ή την είσοδο νέων τροφίμων στο σούπερ μάρκετ. Οι υδατάνθρακες θα προκαλέσουν θετική διάθεση, ανεξάρτητα από το αν το φαγητό το έτρωγαν και οι παππούδες και οι γιαγιάδες ή αν είναι καινούργιο για τον σύγχρονο καταναλωτή. Μετά την κατανάλωση ζυμαρικών ή κινόα, πλιγούρι βρώμης ή farro ή πορτοκαλί ή μωβ γλυκοπατάτας, ανακούφιση από το αίσθημα της κατάθλιψης ή του άγχους ή της έντασης.

Αυτά τα τρόφιμα μπορεί να μην είναι τροφές παρηγοριάς με την παραδοσιακή έννοια, καθώς δεν προκαλούν αναμνήσεις, θετικές ή αρνητικές. Αλλά μόλις καταναλωθούν, η συναισθηματική ανακούφιση που βιώνεται μπορεί να δημιουργήσει νέες καλές αναμνήσεις και η πηγή μπορεί τελικά να θεωρηθεί ως πατροπαράδοτο φαγητό παρηγοριάς.