Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή: Ποιοι μύθοι «εμποδίζουν» τη διάγνωσή της

Υπάρχουν λίγες ψυχολογικές διαταραχές που φαίνεται να είναι τόσο παρεξηγημένες όσο η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή. Για πολλούς ανθρώπους, χρησιμοποιείται συχνά στην καθομιλουμένη για να περιγράψει τους τελειομανείς ή έναν ιδιότροπο τύπο προσωπικότητας. Η πραγματική αλήθεια είναι πολύ πιο σοβαρή: η ΙΨΔ μπορεί να είναι εξουθενωτική.

Τι είναι, λοιπόν, η ΙΨΔ στην πραγματικότητα; Αναγνωρισμένη από το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών, περιλαμβάνει έναν αγώνα με παρεμβατικές, ανησυχητικές σκέψεις -αυτές είναι οι εμμονές-, καθώς και επαναλαμβανόμενες, τελετουργικές συνήθειες που προσπαθούν να επιλύσουν το άγχος αυτών των σκέψεων. Αυτά τα τελετουργικά πρότυπα συμπεριφοράς είναι οι καταναγκασμοί. Αν και δεν έχουν όλοι όσοι πάσχουν από ΙΨΔ και τα δύο, οι περισσότεροι τα έχουν, και εξ ορισμού, αυτοί οι φαύλοι κύκλοι σκέψεων και συμπεριφορών ,που προκαλούν έντονο άγχος και αναστάτωση στην καθημερινή ζωή. Ευτυχώς, υπάρχει ελπίδα και υπάρχουν αρκετές αποτελεσματικές θεραπευτικές επιλογές.

Σχετικά με τις τεράστιες διαφορές μεταξύ του τρόπου με τον οποίο η κουλτούρα μας χρησιμοποιεί τη λέξη “ΙΨΔ” και του πώς είναι πραγματικά, υπάρχουν ορισμένοι μύθοι που έχουν καταστήσει δύσκολο να ερμηνευτούν ορθά τα συμπτώματα αυτής της διαταραχής.

Μύθος νούμερο 1: Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή σημαίνει ότι είστε τελειομανής

Όχι. Στο λεξικό μας, η “ΙΨΔ” μπορεί να φαίνεται συνώνυμη με το “τέλειο”, αλλά αυτό είναι μια εσφαλμένη αντίληψη που συχνά δεν έχει καμία βάση στην πραγματικότητα. Τα άτομα με ΙΨΔ μπορεί να αισθάνονται εκτός ελέγχου, χαμένα στον κύκλο των ιδεοληψιών και των καταναγκασμών και μπορεί να αισθάνονται ότι η τελειότητα δεν υπάρχει πουθενά. Δεν έχει να κάνει με το να θέλουν τα πράγματα τους σε συγκεκριμένη θέση. Πρόκειται για έναν συνεχή αγώνα για να ηρεμήσουν οι ενοχλητικές σκέψεις που συνεχώς εισβάλλουν, και οι καταναγκασμοί που είναι οι απελπισμένες προσπάθειες, ώστε να ικανοποιήσουν το «ανικανοποίητο».

Μύθος νούμερο 2: Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή σημαίνει ότι είστε εξαιρετικά τακτικός ή φοβάστε τα μικρόβια

Επίσης, όχι. Αν και ορισμένα άτομα με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή μπορεί να έχουν συγκεκριμένες εμμονές που αφορούν μολύνσεις και καταναγκασμούς που έχουν να κάνουν με το πλύσιμο των χεριών, ένα μεγάλο ποσοστό εξ αυτών δεν έχει. Οι ιδεοληπτικές σκέψεις μπορεί να αφορούν οτιδήποτε, με τους φόβους μόλυνσης -αν και βρίσκονται σε άνοδο μετά την COVID- είναι απλώς ένας υποτύπος. Και πολλοί άνθρωποι που συσσωρεύουν αντικείμενα σε σημείο που να μην είναι ασφαλείς οι συνθήκες διαβίωσης πάσχουν στην πραγματικότητα από ιδεοψυχαναγκαστική συμπτωματολογία. (π.χ η Διαταραχή της Αποθησαύρισης είναι στενά συνδεδεμένη).

Μύθος νούμερο 3: Η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή είναι απλώς ένας τύπος προσωπικότητας

Δεν είναι. Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή είναι μια ψυχολογική διαταραχή που μπορεί να προκαλέσει τεράστια αναστάτωση και προκλήσεις και άνθρωποι πολλών διαφορετικών προσωπικοτήτων μπορεί να πάσχουν από αυτήν. Στη σύγχυση συμβάλλει το γεγονός ότι υπάρχει επίσης μια διαταραχή προσωπικότητας που φέρει το όνομα Διαταραχή Ιδεοψυχαναγκαστικής Προσωπικότητας, αλλά αυτοί οι άνθρωποι μπορεί να μην έχουν καθόλου εμμονές ή καταναγκασμούς. 

Μύθος νούμερο 4: Τα άτομα με ΙΨΔ πρέπει απλώς να μην αγχώνονται

Και πάλι-όχι. Ένα άτομο με ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή σίγουρα παλεύει με το άγχος, αλλά αυτό πηγάζει από τη συνεχή εισβολή εμμονικών, ενοχλητικών επαναλαμβανόμενων σκέψεων και μοτίβων συνηθειών που αισθάνονται ότι μπορεί να καταλαμβάνουν τη ζωή τους. Τα άτομα με ΙΨΔ συχνά αισθάνονται ότι ο εγκέφαλός τους είναι ο χειρότερος εχθρός τους. Το να λέτε σε ένα άτομο με ΙΨΔ να χαλαρώσει είναι περίπου τόσο χρήσιμο όσο το να λέτε σε ένα άτομο με κατάθλιψη να «είναι απλά ευτυχισμένο».

Μύθος νούμερο 5: Η ΙΨΔ είναι απλώς η ιδιότητά σας και δεν χρειάζεστε βοήθεια

Αυτός ο μύθος είναι εξίσου λανθασμένος με τους άλλους. Όταν πρόκειται για την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή, ακόμη και σε σοβαρές περιπτώσεις, υπάρχουν πολλοί λόγοι για να ελπίζετε για την αντιμετώπισή της. Συγκεκριμένοι τύποι γνωσιακής-συμπεριφορικής θεραπείας όπως η ERP (Exposure and Response Prevention) έχουν δείξει πολύ ελπιδοφόρα επίπεδα αποτελεσματικότητας, και διάφορα φάρμακα -συμπεριλαμβανομένων των αντικαταθλιπτικών SSRI- έχουν επίσης δείξει θετικά αποτελέσματα. Κατά συνέπεια, εφόσον πάσχετε από ΙΨΔ, συνίσταται να μην το παραμελήσετε και να απευθυνθείτε σύντομα σε έναν έγκριτο ειδικό ψυχικής υγείας – δεν είστε μόνοι.