Κοινωνικά στερεότυπα και σωματικό βάρος – Πόσο μας επηρεάζουν

Ας υποθέσουμε ότι σας δείχνουν μια φωτογραφία δύο νέων συναδέλφων, ενός αδύνατου και ενός υπέρβαρου: Ποια θα είναι τα πρώτα συμπεράσματά σας για τη προσωπικότητά τους με βάση το σωματικό τους βάρος; Για παράδειγμα, θα σας φαίνονταν εξίσου ικανοί ή έξυπνοι;

Την απάντηση στα ερωτήματα αυτά απαντήθηκαν μέσω τριών μελετών., που δημοσιεύτηκαν στο Social Psychological and Personality Science. Η δημοσίευση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το σωματικό βάρος (δηλαδή το να είναι κανείς λεπτός έναντι υπέρβαρου ή παχύσαρκου) επηρεάζει την ανθρώπινη κ΄ριση όσον αφορά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά ενός ατόμου.

Ειδικότερα, στην πρώτη μελέτη, το δείγμα περιελάμβανε 482 συμμετέχοντες (44% γυναίκες, μέση ηλικία 36 ετών) , οι οποίοι κατατάχθηκαν τυχαία με βάση: φύλο (άνδρας ή γυναίκα) και σωματικό βάρος του ατόμου (κάτω από το μέσο όρο vs. μέσος όρος vs. πάνω από το μέσο όρο).

Οι συμμετέχοντες διάβασαν ένα σενάριο σχετικά με ένα άτομο και βαθμολόγησαν τα διάφορα χαρακτηριστικά του: ζεστασιά (“θερμός, ευγενικός, περιποιητικός και καλός άνθρωπος”), ικανότητα (“ανεξάρτητος, οργανωμένος, σεβαστός από τους άλλους και με υψηλό κοινωνικό κύρος”), αυτοέλεγχος, συναισθηματική εκφραστικότητα και ελκυστικότητα (να είναι “ελκυστικός, εμφανίσιμος, σέξι και όμορφος”).

Η ανάλυση των δεδομένων έδειξε ότι τα άτομα με αυξημένο σωματικό βάρος θεωρήθηκαν πιο θερμοί και πιο συναισθηματικά εκφραστικοί, αλλά λιγότερο ελκυστικοί, λιγότερο ικανοί και με λιγότερο αυτοέλεγχο.

Στη δεύτερη μελέτη, η οποία αποτελούσε εννοιολογική αναπαραγωγή της πρώτης έρευνας, η αναπαράσταση του σώματος παρουσιάστηκε οπτικά αντί προφορικά (δηλαδή δεν υπήρχαν γραπτά σενάρια).

Το δείγμα αποτελούνταν από 349 άτομα (47% γυναίκες, μέση ηλικία 35 ετών) και κρίθηκαν με βάση: το φύλο (άνδρας/γυναίκα) και το σωματικό βάρος (βαρύς vs. λεπτός).

Οι εικόνες των ατόμων παραποιήθηκαν με τη χρήση του Photoshop. Στους συμμετέχοντες παρουσιάστηκε η εικόνα ενός ατόμου και οι συμμετέχοντες καλούνταν να βαθμολογήσουν τη ζεστασιά που εκπέμπει (καλοκάγαθος, στοργικός, περιποιητικός), την ικανότητα (να είναι ικανός, έξυπνος, σίγουρος), τον αυτοέλεγχο και τη συναισθηματική εκφραστικότητα.

Και σε αυτή την περίπτωση, τα αποτελέσματα συμφωνούσαν με εκείνα της πρώτης ανάλυσης, δηλαδή ότι τα άτομα με αυξημένο σωματικό βάρος θεωρήθηκαν πιο προσιτά και πιο συναισθηματικά, αλλά λιγότερο ελκυστικά και με λιγότερο αυτοέλεγχο.

Κατά τη διάρκεια της τρίτης μελέτης, οι ερευνητές θέλησαν να επεξεργαστούν τις επικρατούσες αντιλήψεις για τον αυτοέλεγχο και τη συναισθηματική εκφραστικότητα. Σκοπός τους, να διαπιστώσουν αν αυτά τα χαρακτηριστικά μπορούν να εξηγήσουν τα προηγούμενα συμπεράσματα για τη ζεστασιά και την ικανότητα σε σχέση με το σωματικό βάρος.

Η έρευνα είχε δείγμα 481 ατόμων- 45% γυναίκες- μέση ηλικία 34 ετών και κρίθηκαν με βάση: φύλο και περιγραφή του ατόμου (χαμηλή εκφραστικότητα και χαμηλός αυτοέλεγχος έναντι υψηλής εκφραστικότητας και χαμηλού αυτοελέγχου έναντι χαμηλής εκφραστικότητας και υψηλού αυτοελέγχου).

Για παράδειγμα, το άτομα με χαμηλή συναισθηματική εκφραστικότητα και χαμηλό αυτοέλεγχο χαρακτηρίστηκαν ως απρόσιτα και μη ικανά να θέσουν μακροπρόθεσμους στόχους.

Αφού διάβασαν τρεις περιγραφές ατόμων, οι συμμετέχοντες είδαν μια φωτογραφία ενός ατόμου (ο οποίος είχε μέσο βάρος) και τον αξιολόγησαν ως προς την ικανότητα (είναι ικανός, ικανή, αποτελεσματική, επιδέξια) και τη ζεστασιά (είναι θερμός, γενναιόδωρος, ευγενικός, περιποιητικός).

Η ανάλυση των δεδομένων υπέδειξε ότι η συνθήκη υψηλής εκφραστικότητας σχετιζόταν με υψηλότερες αξιολογήσεις εκφραστικότητας, ενώ η συνθήκη υψηλού αυτοελέγχου σχετιζόταν με υψηλότερες αξιολογήσεις ικανότητας.

Εν ολίγοις, όταν ένα άτομο με κανονικό βάρος περιγραφόταν ως πιο συναισθηματικά εκφραστικός, έδινε την αίσθηση ως πιο θερμό, με υψηλότερο αυτοέλεγχο και ικανότητες.

Συνοψίζοντας, αν και το σωματικό βάρος και μέγεθος έχουν συνδεθεί στο παρελθόν με την ομορφιά και την ελκυστικότητα, τα παρόντα ευρήματα υποδηλώνουν ότι το σωματικό μέγεθος επηρεάζει επίσης την αντίληψη όσον αφορά τη ζεστή προσωπικότητα και την εκάστοτε ικανότητα του ατόμου να ανταπεξέρχεται σε ορισμένες απαιτήσεις.

• Τα λεπτά άτομα κρίνονται ως πιο ικανά. Γιατί; Ίσως επειδή το να είναι κανείς λεπτός σηματοδοτεί μεγαλύτερη ικανότητα άσκησης αυτοελέγχου.
• Τα υπέρβαρα άτομα θεωρούνται πιο ζεστά, ενώ τα λεπτότερα θεωρούνται συναισθηματικά περιορισμένα, ενδεχομένως επειδή το μέγεθος του σώματος σηματοδοτεί συναισθηματική εκφραστικότητα.
• Τα ευρήματα αυτά συμφωνούν με προηγούμενες έρευνες. Για παράδειγμα -όπως συζητήθηκε σε ένα άρθρο σχετικά με την επίδραση του σχήματος του σώματος (π.χ. χυμώδες, αθλητικό) στην πρώτη εντύπωση- οι άνθρωποι συνήθως υποθέτουν ότι τα λεπτότερα άτομα είναι πιο προσεκτικά και πειθαρχημένα, ενώ τα βαρύτερα είναι πιο απρόσεκτα, τεμπέλικα και ανοργάνωτα. Βέβαια, στις παρούσες έρευνες, τα βαρύτερα άτομα θεωρήθηκαν πιο ζεστά και ικανά να δείχνουν συναισθήματα- ωστόσο, θεωρήθηκαν επίσης ότι στερούνται ικανότητας και αυτοελέγχου.