Σχέσεις: Πώς είμαστε σίγουροι για το επόμενο βήμα;

Στις σύγχρονες κοινωνίες η προοπτική συγκατοίκησης με τον σύντροφό μας, συνήθως αποτελούν ένα είδους τεστ για το ενδεχόμενο ενός μελλοντικού γάμου, την απόλυτη επισφράγιση μιας κοινής πορείας ενός ζευγαριου. Αλλά σε ένα πρόσφατο άρθρο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Personality and Social Psychology Review, οι ψυχολόγοι Samantha Joel και Geoff MacDonald υποστηρίζουν ότι οι περισσότεροι άνθρωποι, απλώς, περνούν από τα διάφορα στάδια δημιουργίας σχέσεων, χωρίς να εξετάζουν σοβαρά αν ο σύντροφός τους είναι κατάλληλος γι’ αυτούς μακροπρόθεσμα. 

Οι Joel και MacDonald επισημαίνουν ότι, οι άνθρωποι μπορούν εύκολα να περιγράψουν πώς θα ήταν ο ιδανικός τους σύντροφος. Αλλά στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να βγουν με ένα ευρύ φάσμα πιθανών συντρόφων που δεν πλησιάζουν καν στο ιδανικό γι’ αυτούς πρότυπο. Αντίθετα, μόλις αρχίσουν να βγαίνουν με κάποιον, αναθεωρούν τα πρότυπά τους, ώστε να συμπίπτουν με τα χαρακτηριστικά που έχουν ανάγκη τη δεδομένη στιγμή. Επιπλέον, τείνουν να προσπερνούν τα ελαττώματα του συντρόφου τους, βλέποντάς τον πολύ πιο θετικά από ό,τι θα έκανε ένας αντικειμενικός παρατηρητής.

Καθώς η σχέση προχωράει, τα ζευγάρια επενδύουν όλο και περισσότερο σε αυτήν, καθιστώντας οδυνηρή την αποχώρησή τους. Ακόμα και τα ζευγάρια που βρίσκονται σε καθεστώς friends-with-benefits, συχνά καταλήγουν σε μια μακροχρόνια σχέση, καθώς μοιράζονται όλο και περισσότερα πράγματα στην καθημερινότητά τους.. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, οι σύντροφοι που είναι σε καθεστώς σεξουαλικής επαφής – και μόνο – αναπόφευκτα αναπτύσσουν γρήγορα ένα δεσμό μεταξύ τους.

Ως επί το πλείστον, τα ζευγάρια σπάνια σκέφτονται μακροπρόθεσμα προτού αποφασίσουν να προχωρήσουν σε μία συγκατοίκηση με το άλλο τους μισό. Αντ’ αυτού, όσο η σχέση προχωρά, περνούν περισσότερο χρόνο ο ένας στο σπίτι του άλλου, θεωρώντας πως το επόμενο βήμα είναι να μοιράζονται έναν χώρο αντ’ αυτού. Παρόλο που οι άνθρωποι θεωρούν τη συμβίωση ως ένα είδος δοκιμαστικού γάμου, μπορεί να είναι πολύ δύσκολο να την εγκαταλείψουν μετά τη συγκατοίκηση. Αντιθέτως, τα περισσότερα ζευγάρια παντρεύονται, αφού περάσει το κατάλληλο χρονικό διάστημα και συχνά υπό την κοινωνική πίεση των φίλων και του ευρύτερου οικογενειακού κύκλου.

Οι άνθρωποι σε μακροχρόνιες σχέσεις συχνά προτιμούν να παραμείνουν σε μια κατάσταση που δεν είναι και τόσο ιδανική, ακόμη και όταν υπάρχουν ελκυστικές εναλλακτικές λύσεις. Παρομοίως, πολλοί δυσκολεύονται να εγκαταλείψουν τις σχέσεις κακοποίησης. Ακόμη και όταν τα ζευγάρια χωρίζουν, οι πιθανότητες να ξανασμίξουν είναι συνήθως αρκετά υψηλές.

Πώς εξελίσσεται η σχέση;

Σε εξελικτικό επίπεδο, είναι λογικό ότι όσοι συνάπτουν μια στενή σχέση έχουν περισσότερες πιθανότητες να αποκτήσουν απογόνους και, επομένως, να μεταβιβάσουν τα γονίδιά τους, σε σχέση με όσους δεν το κάνουν.

Σε γνωστικό επίπεδο, οι άνθρωποι μπορεί να συγχυστούν όταν πρέπει να αποφασίσουν ανάμεσα σε πολλές επιλογές. Ο τυπικός νεαρός ενήλικας συναντά δεκάδες πιθανούς συντρόφους κάθε μέρα. Μπροστά σε έναν συντριπτικό αριθμό επιλογών, οι άνθρωποι προχωρούν σε «αρκετά καλές» επιλογές, είτε αγοράζουν ένα νέο smartphone είτε αναζητούν σύντροφο.

Αυτή η γνωστική εξήγηση συμβαδίζει με την εξελικτική. Για παράδειγμα, οι πρόγονοί μας κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες ζούσαν σε μικρές ομάδες. Οι επιλογές ήταν λίγες, οπότε οι προσδοκίες ήταν χαμηλές, καθώς δεν υπήρχε η πληθώρα επιλογής.

Σε συναισθηματικό επίπεδο, πολλοί άνθρωποι φοβούνται να βιώσουν τη μοναξιά.

Μόλις ένα ζευγάρι αρχίσει να βγαίνει ραντεβού, ενθουσιάζεται και προσκολλάται στον νέο του σύντροφο. Κατά συνέπεια, ερωτεύονται γρήγορα, με αποτέλεσμα αυτός ο ενθουσιασμός να οδηγεί τη σχέση σε όλο και υψηλότερα επίπεδα δέσμευσης. Ακόμα και όταν ο ενθουσιασμός εξασθενεί, η προσκόλληση κρατά το ζευγάρι δεμένο μεταξύ του.

Μέσα σε λίγους μήνες, οι άνθρωποι αναπτύσσουν μια προσκόλληση στο νέο τους σύντροφο, έτσι ώστε να αισθάνονται καθησυχασμένοι στην παρουσία του. Αρκετό καιρό αφότου ο έρωτας έχει ξεθωριάσει, τα συναισθήματα προσκόλλησης συνεχίζουν να δένουν ένα ζευγάρι, καθιστώντας δύσκολη τη διάλυση της σχέσης, ακόμη και όταν η κατάσταση απέχει πολύ από το ιδανικό.

Σε κοινωνικό επίπεδο, υπάρχουν πολλά πλεονεκτήματα του να είσαι ζευγάρι και πολλά μειονεκτήματα του να είσαι ελεύθερος. Οι φίλοι και η οικογένεια ρωτούν συνεχώς πότε θα βρεθεί ο κατάλληλος για την προοπτική γάμου. Επιπλέον, τα παντρεμένα ζευγάρια απολαμβάνουν κάθε είδους οικονομικά οφέλη, όπως χαμηλότερους φόρους, που δεν απολαμβάνουν οι εργένηδες.

Μπορεί να αποφευχθεί η λάθος εκτίμηση για την εξέλιξη μιας σχέσης;

Τα ραντεβού μπορεί να μοιάζουν με μια διαδικασία δοκιμής διαφόρων πιθανών συντρόφων για να βρεθεί ο καταλληλότερος για γάμο. Ωστόσο, υποστηρίζουν οι Joel και MacDonald, η προσεκτική παρατήρηση δείχνει ότι αυτό δεν ισχύει για τους περισσότερους ανθρώπους.

Αντίθετα, εμφανίζουμε μια προκατάληψη στη δημιουργία σχέσεων. Μόλις βρούμε έναν σύντροφο που ανταποκρίνεται στις ανάγκες μας, κινούμαστε μέσα από τα στάδια της γνωριμίας, της σεξουαλικής οικειότητας, της συμβίωσης και του γάμου σαν να βρισκόμαστε σε μια μεταφορική ταινία. Παρόλο που υποτίθεται ότι πρέπει να είμαστε σε επιφυλακή για πιθανή εκδήλωση προβλημάτων, αγνοούμε αυτά «καμπανάκια», ακόμη και όταν μας λένε ξεκάθαρα ότι το μονοπάτι που θα διαβούμε θα είναι αρκετά επίπονο.

Συμπερασματικά, είναι στη φύση του ανθρώπου να προσπαθεί να ταιριάξει με κάποιο, ακόμη και όταν αυτός δεν πληροί τις προϋποθέσεις, καθώς όσο προχωρούν τα χρόνια, μας οδηγούν οι ανάγκη για συντροφικότητα και η δημιουργία οικογένειας.