Η ψυχική πανδημία SARS-COV-2

Κάθε λοιμώδης επιδημία, όπου αναπόφευκτα εστιάζουμε στη διασπορά και στην οργανική παθολογία, συνοδεύεται από μια σιωπηλή επιδημία ψυχικών διαταραχών – οι επιπτώσεις της οποίας αφορούν τόσο στα άτομα όσο και στις κοινωνίες τους συνολικά.

Για παράδειγμα, οι επιδημίες συνδέονται πάντα με αυξήσεις στα ποσοστά της κατάθλιψης και των διαταραχών άγχους στο γενικό πληθυσμό. Αυτό το δεδομένο προκύπτει τόσο από μελέτες που αφορούν στις πανδημίες φυματίωσης και του HIV σε προηγούμενα χρόνια, όσο και από τη σχετικά πρόσφατη πανδημία SARS-COV-1 (2003) όπου καταγράφηκαν ποσοστά 31% κατάθλιψης και 29% μετατραυματικής διαταραχής άγχους λόγω της καραντίνας αλλά και λόγω του διάχυτου φόβου για την επιβίωση. 

Παράλληλα με τη διασπορά του ιού, παρατηρούμε στο κοινωνικό επίπεδο διασπορά του φόβου, αυξανόμενο στίγμα που αφορά τόσο στους νοσούντες όσο και στο υγειονομικό προσωπικό που απασχολείται με τη φροντίδα τους, ξενοφοβία, καθώς επίσης αρκετή δυσπιστία για το κράτος και την ιατρική επιστήμη στο έδαφος της συνωμοσιολογίας που κάθε φορά συνοδεύει μία οποιαδήποτε κρίση μεγάλου εύρους. 

Ενώ στο άτομο καταγράφουμε αυξανόμενο άγχος, ενίοτε με κρίσεις πανικού, εκνευρισμό, ενίσχυση μίας φοβίας (πχ. νοσοφοβίας, αγοραφοβίας), νέες φοβίες (πχ. για τις μάσκες, για την καθαριότητα κ.α.), διαταραχές του ύπνου, τάση απομόνωσης και αποφυγής της κοινωνικής συναναστροφής – ακόμη και με τα μέλη της οικογένειας, αισθήματα ματαιότητας και αβοηθητότητας – συμβατά με καταθλιπτικό επεισόδιο -, όξυνση προϋπάρχουσας ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής – και ειδικά των ιδεοληψιών και των καταναγκασμών καθαριότητας – και την όξυνση προϋπάρχουσας ψύχωσης. 

Ειδικά στο τελευταίο, σε ορισμένους ευαίσθητους συνανθρώπους μας είναι συχνό ένα φαινόμενο που γνωρίζουμε ως παραληρητική προσβολή. Αυτό συμβαίνει γιατί η επανειλημμένη έκθεση στο ανησυχητικό παγκόσμιο γεγονός της πανδημίας διαμέσου των ΜΜΕ, σε συνδυασμό με τη δυσπιστία απέναντι στην ιατρική και στο κράτος και με την παρερμηνεία – καθ’ υπερβολή – ορισμένων σωματικών συμπτωμάτων, είναι δυνατόν να επάγει παραληρητικό ιδεασμό. Δηλαδή την κατανόηση του φαινομένων και των πραγματικών επιπτώσεων με έναν τρόπο που δεν είναι πολύ ρεαλιστικός. Για παράδειγμα, ένας ασθενής πιστεύει ότι έχει πραγματικά μολυνθεί, μολονότι ήταν προσεκτικός και δεν έχει συμπτώματα ούτε ελέγχεται θετικός στην προσβολή από τον ιό κατόπιν εξέτασεης, πιστεύοντας ακράδαντα ότι η νόσος του διαφεύγει της ανίχνευσης και της θεραπείας. 

Συμβουλεύουμε πάντα τους ανθρώπους να αναγνωρίζουν τις πραγματικές διαστάσεις μίας πανδημίας, εμπιστευόμενοι μόνο τα έγκριτα μέσα πληροφόρησης ή τις απευθείας ανακοινώσεις των υπεύθυνων οργανισμών (όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγεία και Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας).

Να κρατούν εαυτόν κατά το δυνατόν απασχολημένο κοντά στη συνήθη καθημερινή ρουτίνα, αποφεύγοντας την υπεραπασχόληση με τα στατιστικά δεδομένα της πανδημίας και την υπερπληροφόρηση, εφαρμόζοντας την ίδια στιγμή τις οδηγίες για την πρόληψη χωρίς μεγάλη περίσκεψη.

Αποτρέπουμε από την οποιαδήποτε προσπάθεια αυτοθεραπείας με ουσίες, φάρμακα ή συμπληρώματα που δεν συνταγογραφούνται από τον ιατρό τους και αντιπροτείνουμε φυσική άσκηση και ισορροπημένη διατροφή. Συνιστούμε την ανάγκη τήρησης του ορίου καθαριότητας, χωρίς υπερβολές που αυξάνουν δευτερογενώς τον κίνδυνο επιπλοκών όπως η ξηροδερμία και τα χημικά εγκαύματα από την κατάχρηση καθαριστικών μέσων και υλικών.

Και τέλος, παροτρύνουμε στην εξωστρέφεια της ανησυχίας, δηλαδή στη συζήτηση όλων των δυσάρεστων σκέψεων και συναισθημάτων με το εγγύς περιβάλλον ή με τους ειδικούς. Η αναζήτηση βοήθειας δεν είναι ποτέ ένδειξη αδυναμίας χαρακτήρα, αλλά μία γενναία επιλογή γεμάτη αυτογνωσία.