14 συχνές παθήσεις που συνδέονται με την άνοια

Αναιμία

Η αναιμία αφορά στην ελάττωση των φυσιολογικά διαθέσιμων ερυθρών αιμοσφαιρίων, συνήθως σε έδαφος σιδηροπενίας, που είναι υπεύθυνα για τη μεταφορά του οξυγόνου στο αίμα. Μία διεθνής 11ετής έρευνα σε δείγμα 2500 ανθρώπων με ηλικίες 70-79 ετών, αποκάλυψε ότι η χρόνια αναιμία αυξάνει κατά 40% τον κίνδυνο για την άνοια.

Άγχος και κατάθλιψη

Το άγχος και η κατάθλιψη αποτελούν συμτώματα αλλά και παράγοντες κινδύνου για την άνοια – πιθανότατα λόγω της φθοράς που προκαλούν στον εγκέφαλο τα χρονίως αυξημένα επίπεδα της κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες -. Ορισμένα αντικαταθλιπτικά φάρμακα, φαίνεται μάλιστα ότι διαθέτουν προστατευτικές ιδιότητες έναντι της εναπόθεσης β-αμυλοειδούς, μια παθολογικής πρωτεΐνης που απαντά σε υψηλές συγκεντρώσεις στον εγκέφαλο σε έδαφος νόσου Alzheimer.

Διαβήτης

Ο σακχαρώδης διαβήτης αυξάνει τη δραστηριοποίηση του μηχανισμού της φλεγμονής στον εγκέφαλο και σε άλλα όργανα, επιφέροντας φθορές στη φυσιολογική λειτουργία του. Επιπλέον, γνωρίζουμε σήμερα ότι τα μονοπάτια σηματοδότησης που συσχετίζονται με την ινσουλίνη, συσχετίζονται επίσης με τη διάσπαση του αμυλοειδούς που απαντά σε υψηλές συγκεντρώσεις στον εγκέφαλο σε έδαφος ν. Alzheimer. Τέλος, ο σακχαρώδης διαβήτης συμβάλλει στην αγγειακή εγκεφαλοπάθεια, που αποτελεί έναν ξεχωριστό παράγοντα κινδύνου στις άνοιες.

Περιοδοντική νόσος

Είναι μια χρόνια βακτηριακή φλεγμονή που προσβάλλει τα ούλα και το κόκαλο που στηρίζει τα δόντια στη γνάθο. Η περιοδοντική νόσος μπορεί να προσβάλει ένα ή περισσότερα δόντια. Η κύρια αιτία της νόσου είναι η οδοντική πλάκα (μια κολλώδης άχρωμη ταινία η οποία σχηματίζεται σταθερά πάνω στα ούλα). Άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες είναι το κάπνισμα, η κληρονομικότητα, το στρες, ο διαβήτης, φάρμακα, συστηματικά νοσήματα, διατροφικές συνήθειες και η εγκυμοσύνη. Τα βακτήρια ταξιδεύουν στην καρδιά και στον εγκέφαλο και ενεργοποιούν τοπικά με επιζήμιο τρόπο το μηχανισμό της φλεγμονής.

Βαρηκοΐα

Οποιαδήποτε ακουστική ανεπάρκεια επιβαρύνει προβλήματα της γνωστικής λειτουργίας του εγκεφάλου. Μια 18ετής έρευνα του Πανεπιστήμιου John Hopkins (ΗΠΑ) αποκάλυψε ότι η βαρηκοΐα αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο για την άνοια.

Έρπης και άλλες λοιμώξεις

Χρόνιες λοιμώξεις, όπως οι χρονίως ενεργές ή οι πολύ συχνές υποτροπιάζουσες λοιμώξεις από ερπητοϊούς, φαίνεται ότι αυξάνουν ιδιαίτερα τη δραστηριοποίηση του μηχανισμού της φλεγμονής στον εγκέφαλο που με τη σειρά της προκαλεί το σχηματισμό πλακών αμυλοειδούς στον εγκέφαλο, πιθανόν σε άμυνα απέναντι στη φλεγμονή.

Υπέρταση

Οποιαδήποτε παθολογική κατάσταση της καρδιαγγειακής λειτουργίας μπορεί να επιδράσει στη φυσιολογική αιμάτωση του εγκεφάλου. Η υπέρταση τραυματίζει τα μικρά αγγεία που προμηθεύουν με οξυγόνο τους νευρώνες και η επιστημονική έρευνα διαπιστώνει ότι οι υπερτασικοί ασθενείς διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για την άνοια. Ο έλεγχος της υπέρτασης, τόσο μέσω του τρόπου ζωής μας όσο και με τη βοήθεια των ειδικών γιατρών, είναι εντελώς επιβεβλημένος για να προφυλαχτούμε.

Υποθυρεοειδισμός

Μολονότι η υπολειτουργία του θυρεοειδούς αδένα δεν προκαλεί απευθείας την άνοια, μπορεί αν ευοδώσει τα προβλήματα μνήμης και με αυτό τον τρόπο να επιταχύνει τα κλινικά συμπτώματα της άνοιας. Οι γυναίκες στην τρίτη φάση της ζωής διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο για υποθυρεοειδισμό. Η κλινική εικόνα του υποθυρεοειδισμού τυπικά περιλαμβάνει την κόπωση, την εύκολη αύξηση του σωματικού βάρους, την δυσκοιλιότητα και τη δυσανεξία στις κρύες θερμοκρασίες. 

Παχυσαρκία

Το σωματικό βάρος που υπερβαίνει το δείκτη μάζας σώματος αυξάνει τον κίνδυνο για τον διαβήτη, την υπέρταση και άλλα καρδιαγγειακά προβλήματα που συνδέονται στενά με την άνοια. Ενας άνθρωπος που δεν είναι δραστήριος, είναι παχύσαρκός και φέρει τα λάθος γονίδια που προδιαθέτουν στην άνοια έχει σημαντικά μεγαλύτερη πιθανότητα να εκδηλώσει τη νόσο. Η αύξηση της σωματικής δραστηριότητας και η ελάττωση του σωματικού βάρους, ακόμη και η μέτρια απώλεια βάρους, βελτιώνουν τις πιθανότητές μας περισσότερο από κάθε άλλη μεμονωμένη παρέμβαση.

Προεκλαμψία

Πρόκειται για μία μορφή επικίνδυνα υψηλής αρτηριακής πίεσης που εκδηλώνουν 5 στις 100 εγκύους, συνήθως προς το τέλος της κύησης. Η επιστημονική έρευνα δείχνει ότι η προεκλαμψία, μολονότι περιορίζεται στην περίοδο της εγκυμοσύνης, δυνητικά αυξάνει τον κίνδυνο για την αγγειακή άνοια ακόμη και δεκαετίες αργότερα. 

Υπνική άπνοια

Είναι μια υποδιαγνωσμένη συνθήκη επεισοδιακά ελαττωμένης αιμάτωσης του εγκεφάλου που οφείλεται σε ανακοπές της φυσιολογικής διαδικασίας της αναπνοής στη διάρκεια του ύπνου. Άνθρωποι με υπνική άπνοια έχουν τυπικά μεγαλύτερες εναποθέσης του β-αμυλοειδούς που ανιχνεύεται στην άνοια της ν. Alzheimer. Η πολυσωματογραφική μελέτη του ύπνου, σε ειδικά κέντρα μελέτης του ύπνου ή με εξειδικευμένο εξοπλισμό στο σπίτι, μπορούν να αποκαλύψουν την υπνική άπνοια και να μετρήσουν το μέγεθός της. Οι άνθρωποι με αυξημένο σωματικό βάρος είναι σκόπιμο να εξετάζονται. Και βέβαια, υπάρχει πολύ αποτελεσματική θεραπεία.

Ελλείψεις σε βιταμίνες

Οι ανεπάρκειες κοβαλαμίνης (βιταμίνης Β12), που παίρνουμε από τροφές όπως τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, και της βιταμίνης D που παράγεται φυσικά από τον οργανισμό μας με τη δράση της ηλιακής ακτιβολίας στο δέρμα, αυξάνουν τον κίνδυνο για τις άνοιες. Άνθρωποι με χρόνια γαστρεντερικά νοσήματα,  εκείνοι που λαμβάνουν συστηματικά αντιόξινα φάρμακα ή φάρμακα γαστροπροστασίας καθώς και οι άνθρωποι που συστηματικά αποφεύγουν την έκθεση στον ήλιο και δεν έχουν διατροφική ποικιλία , είναι οι περισσότερο επιρρεπείς σε αυτές τις ανεπάρκειες. Ωστόσο προσοχή: αυτές οι βιταμίνες δεν πρέπει να λαμβάνονται με συμπληρώματα διατροφής χωρίς ιατρική οδηγία μετά από εξέταση αίματος. Για παράδειγμα, η φόρτιση του οργανισμού με παραπάνω βιταμίνη D, είναι σχεδόν το ίδιο επιζήμια με την ανεπάρκεια σε αυτή τη βιταμίνη.

Διαταραχές στο μικροβίωμα του εντέρου

Τον τελευταίο καιρό αυξάνονται οι ενδείξεις από την παγκόσμια επιστημονική έρευνα ότι η σύνθεση του εντερικού μικροβιώματος, δηλαδή του πληθυσμού των βακτηρίων που φυσιολογικά συμβιώνουν μαζί μας στο έντερο, συσχετίζεται με πληθώρα προβλημάτων της ψυχικής και της εγκεφαλικής υγείας συνολικά, όπως οι άνοιες, οι διαταραχές της διάθεσης και η νόσος Parkinson. Κάθε άνθρωπος ξεχωριστά έχει τη δική του μοναδική και αποκλειστική μικροβιωματική ταυτότητα, αλλά υπάρχουν ορισμένες ενέργειες που μπορούμε να κάνουμε για να προστατεύουμε τη σύνθεση του εντερικού μικροβιώματος με την οδηγία του ιατρού μας, όπως οι προφυλάξεις κατά τη λήψη αντιβιοτικών,  η αποφυγή της άσκοπης χρήσης τους και η επιλογή πρεβιοτικών και προβιοτικών τροφών στη καθημερινή διατροφή μας. 

Σύνδρομο Down

Το σύνδρομο Down έχει πολλές γενετικές ομοιότητες με τη νόσο Alzheimer. Αν ένας άνθρωπος με σύνδρομο Down μεγαλώσει αρκετά, εμφανίζει ν. Alzheimer καθώς οι γενετικές μεταλλάξεις πίσω από το σύνδρομο Down προκαλούν την εναπόθεση της ίδιας παθολογική πρωτεΐνης β-αμυλοειδούς στον εγκέφαλο.